รศ.เฉลิมพล แจ่มจันทร์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยประชากรและสังคม ม.มหิดล ย้ำว่า รัฐควรส่งเสริมงานที่ยืดหยุ่นทั้งเวลาและรูปแบบ เช่น งานบางวัน งานไม่เต็มเวลา หรือสนับสนุนการเป็นผู้ประกอบการของผู้สูงอายุเอง

ในขณะที่ภาครัฐยังติดกรอบของเกษียณอายุที่ 60 ปี การผลักดันให้ “ยืดหยุ่น” ขึ้นจึงอาจเป็นทางออก เช่น การขยายอายุเกษียณแบบสมัครใจในหน่วยงานที่เหมาะสม หรือเปิดโอกาสให้ทำงานบางประเภทหลังเกษียณได้โดยไม่มีข้อจำกัดด้านอายุ

เราต้องเปลี่ยนภาพจำในสังคม ด้วยการขจัดอคติเรื่อง “อายุ 60 ปี ≠ แก่ ≠ ทำงานไม่ได้” ซึ่งเป็นอุปสรรคสำคัญของการจ้างงานกลุ่มนี้ ถ้าเรายอมรับว่า อายุ 60 ยังมีศักยภาพ ทำงานได้ และมีระบบสนับสนุนที่เหมาะสม ทั้งรัฐ เอกชน และสังคมจะได้ประโยชน์ร่วมกัน

ส่วนผลดีในด้านเศรษฐกิจที่อาจเกิดขึ้น รศ.เฉลิมพล มองว่าสามารถแบ่งได้ 2 ระดับ คือ ระดับมหภาค ด้านเศรษฐกิจประเทศ ผู้สูงอายุมีรายได้ ช่วยเพิ่มการเติบโตของ GDP ด้านตลาดแรงงาน บรรเทาปัญหาขาดแคลนแรงงานจากสังคมสูงวัยและเด็กเกิดน้อย ด้านการคลังภาครัฐ รายได้จากภาษีเพิ่มขึ้น ภาระสวัสดิการลดลง ส่วนในระดับจุลภาค ด้านตัวบุคคล ผู้สูงวัยพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น เป็น active ageing มีศักดิ์ศรีและสุขภาพดีขึ้น ด้านครัวเรือน ลดภาระการพึ่งพิง บรรเทาความยากจนและความเหลื่อมล้ำ

สมชาย กระจ่างแสง เครือข่ายประชาชนเพื่อรัฐสวัสดิการ ผู้เสนอนโยบายปรับเบี้ยคนชราเป็นอัตราเดียวที่ 3,000 บาท และจ่ายแบบถ้วนหน้าให้คนชราทุกคน เขามองเรื่องการจ้างงานผู้สูงอายุว่า ต้องมีการสนับสนุนงานที่เหมาะสม เพราะผู้สูงอายุบางคนแม้อยากทำงานต่อ แต่ศักยภาพก็อาจได้ไม่เท่าเดิม และโอกาสในการเข้าถึงงานเข้าถึงรายได้น้อยลง แต่สำหรับผู้สูงอายุบางคน ที่พวกเขาทำงานอยู่เพราะอยากมีกินมีใช้ จึงต้องไปตรากตรำทำงานต่อทั้งที่อายุ 60 ปีแล้ว ดังนั้นการมีบำนาญถ้วนหน้าจึงถือเป็นตัวเลือกหลักในการส่งเสริมชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นของผู้สูงอายุ

เพราะการเปิดรับแรงงานสูงอายุเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจ ไม่เพียงช่วยเพิ่มกำลังการผลิตในภาพรวม แต่ยังสะท้อนการขยายตัวของระบบเศรษฐกิจโดยตรง อาจดูได้การเติบโตของ GDP (ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ) เปรียบเทียบกับจำนวนของการจ้างงานผู้สูงอายุ ที่หากมีการจ้างงานของผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น มีแรงงานมากขึ้น ก็อาจสัมพันธ์กันมีผลต่อการขยายตัวของเศรษฐกิจ

“ข้อเสนอเรื่องการจ้างงานผู้สูงอายุนั้นทำได้ แต่ต้องงานเป็นงานที่เหมาะสม แต่แนวคิดบำนาญถ้วนหน้า 3,000 บาท คือตัวเลือกหลัก เพราะว่าผู้สูงอายุพึ่งพิงรายได้ 3 แหล่งคือ ลูกหลาน รายได้จากการทำงาน และเบี้ยยังชีพคนชรา แบบนี้ถ้าเขามีเงินบำนาญ ลูกหลานก็อาจจะส่งเสียให้น้อยลง จะได้เองเงินไปทำอย่างอื่น” สมชาย กล่าว

สุจิน รุ่งสว่าง หรือ ป้าจิน อายุ 73 ปี ประธานศูนย์ประสานงานเครือข่ายแรงงานนอกระบบ มองว่าการที่ผู้สูงอายุมีงานทำ จะเป็นเครือข่ายหนึ่งของสังคมในการช่วยกันดูแลผู้สูงอายุ เพราะสถานการณ์ปัจจุบัน มีผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่คนเดียวจำนวนมาก และเหตุการณ์ที่เจอบ่อยคือ ผู้สูงอายุตายอย่างโดดเดี่ยวในบ้านหรือในห้องเยอะขึ้น กว่าจะมีคนรู้ก็ผ่านไปหลายหลายวัน หรือจนกว่าจะได้กลิ่นถึงทราบว่าเสียชีวิตแล้ว นี่คือหนึ่งสิ่งที่กำลังเกิดขึ้น

ดังนั้นความสำคัญของการจ้างงานคือ มีเพื่อน มีเงิน มีรายได้ และผู้สูงอายุก็จะเข้าถึงสิทธิการรักษามากขึ้น ถ้าป่วยก็มีการช่วยกันสอดส่องเฝ้าระวังพาไปหาหมอ หรือหากพบว่าเจ็บป่วยก็จะสามารถช่วยได้ทันท่วงที

“บ้านเรากำลังเป็นสังคมแบบนี้ พอเราได้ทำงานก็จะมีสังคมแบบมีเพื่อนติดตามกัน สมมติถ้าไม่มาทำงาน โทรไม่รับ ก็ไปดูที่บ้าน พาไปหาหมอ หรือประสานให้รถมารับ เป็นสังคมที่เกื้อหนุน เป็นใยแมงมุมเชื่อมโยงดูแล เป็นการใช้สังคมแบบเชื่อมโยงบูรณาการกัน” สุจิน กล่าว